Δυτικά της Μυκόνου βρίσκεται η Δήλος, Μνημείο Παγκόσμιας Πολιτιστικής Κληρονομιάς από το 1990, όπου στην αρχαιότητα υπήρξε διάσημη ως γενέτειρα του θεού Απόλλωνα και της θεάς Αρτέμης. Υπήρξε σπουδαίο θρησκευτικό κέντρο που εξελίχθηκε, ομοίως και σε εμπορικό κέντρο. Όπως σημειώνεται στη wikipedia, η Δήλος παρά το τέλος της αρχαίας ακμής της και της τελείας ερήμωσης που ακολούθησε φαίνεται πως ποτέ δεν λησμονήθηκε. Το όνομά της παρέμεινε σ’ όλους τους μεταγενέστερους με αμείωτη φήμη και θαυμασμό. Έτσι με τις πρώτες μεσαιωνικές χαρτογραφήσεις του Αιγαίου η Δήλος υπήρξε από τις πρώτες περιοχές του ελλαδικού χώρου που προκάλεσαν το ενδιαφέρον ιστορικών ερευνητών και αρχαιολόγων για ανασκαφές, τη χρηματοδότηση των οποίων ανέλαβαν στη συνέχεια αυτοκράτορες και ευγενείς. Πρώτος που επιχείρησε αρχαιολογική ανασκαφή στη Δήλο ήταν ο Ολλανδο-πρώσος στην καταγωγή, λόγιος αξιωματικός του ρωσικού στρατού, Pasch van Krienen, που τελούσε σε ειδική υπηρεσία, επί Αυτοκράτειρας Μεγάλης Αικατερίνης το 1772, κατά την περίοδο που οι Κυκλάδες τελούσαν υπό ρωσική κατοχή. Ένα μεγάλο μέρος των ευρημάτων της πρώτης αυτής ανασκαφής κατέληξαν στην Αγία Πετρούπολη όπου και εκτίθενται σήμερα στο περίφημο μουσείο Ερμιτάζ, ενώ ένα άλλο μικρότερο μέρος κατέληξε στο Βουκουρέστι. Το 1813 ο τότε τσάρος της Ρωσίας, μέσω του Ρώσου πρέσβη στην Κωνσταντινούπολη Ανδρέα Ιταλίσκη, φέρεται να χρηματοδότησε τον Χρύσανθο εξ Ιωαννίνων, που διατελούσε σχολάρχης στη Μύκονο, για τη συγγραφή και έκδοση βιβλίου σχετικά με τις γλυπτές αρχαιότητες της Δήλου που ήταν μόνιμα καταφανείς στην επιφάνεια ή που είχαν βρεθεί τυχαία από γεωργούς. Η έκδοση όμως του εν λόγω βιβλίου ματαιώθηκε για άγνωστους λόγους, Πιθανολογείται ο κίνδυνος της αρπαγής των μνημείων που ενδεχομένως θα προκαλούσε. Κατά την Ελληνική Επανάσταση του 1821, όπου το φιλελληνικό ρεύμα στην Ευρώπη υπήρξε ιδιαίτερα έντονο, αρχαιολογικό ενδιαφέρον για τη Δήλο επέδειξε ο παρά τον Βασιλέα της Γαλλίας, Γάλλος αρχαιολόγος ευγενής Πέτρος – Λουδοβίκος 1ος δούκας της Μπλάκας, που όμως για άγνωστους λόγους ματαίωσε τη χρηματοδότηση των ανασκαφών. Το 1829 τα μέλη της Expédition scientifique de Morée επεχείρησαν μια μικρή ανασκαφή χωρίς όμως άξια λόγου αποτελέσματα. Η πρώτη καθαρά επιστημονική ανασκαφή στη Δήλο ξεκίνησε επί βασιλείας Γεωργίου του Α΄, το 1873, από τη Γαλλική αρχαιολογική σχολή Αθηνών. Η Γαλλική Σχολή εγκαταστάθηκε στην Αθήνα τον Σεπτέμβριο του 1846 επί βασιλείας Όθωνα Α΄ και πρωθυπουργού Ιωάννη Κωλέττη, αρχηγού του γαλλικού κόμματος. μετά από συνεννοήσεις που είχε ο δεύτερος με τον τότε πρέσβη της Γαλλίας στην Αθήνα Θ. Πισκατορύ, στα πλαίσια σύσφιξης των πολιτικών και πολιτιστικών σχέσεων του νεοσύστατου Βασιλείου της Ελλάδος με την Γαλλία. Έτσι περίπου 30 χρόνια αργότερα, το 1873, ξεκινούν οι ανασκαφές στη Δήλο υπό τον Γάλλο εταίρο της Σχολής Α Lebègue που συνεχίστηκαν μέχρι το 1877, το έργο του οποίου συνέχισε για πολύ λίγο ο Έλληνας αρχαιολόγος Π. Στανατάκηςμ υπάλληλος τότε της Ελληνικής αρχαιολογικής εταιρίας που είχε ιδρυθεί στην Αθήνα από το 1837. Από το 1877 τις ανασκαφές της Δήλου συνέχισε ο τότε εταίρος και στη συνέχεια διευθυντής της Γαλλικής Σχολής Θεόφιλος Ομόλ, ο οποίος και τις συνέχισε μέχρι το 1880. Από το 1881 μέχρι το 1894 τις ανασκαφές και μελέτες αυτών συνέχισαν διάφοροι άλλοι εταίροι της Σχολής, Το 1894 οι ανασκαφές της Δήλου διακόπηκαν λόγω στροφής του αρχαιολογικού ενδιαφέροντος της Σχολής στους Δελφούς μέχρι το 1902. Το 1902 η Σχολή επανεκίνησε τις ανασκαφές στη Δήλο αυτή τη φορά συστηματικότερα και μεθοδικότερα μετά από μια γενναία χορηγία που της δόθηκε, για το σκοπό αυτό, από τον δούκα του Λουμπάτ που έφθανε τα 50.000 χρυσά φράγκα ετησίως. Οι δε ανασκαφές που ακολούθησαν αδιάκοπα μέχρι το 1914 τελούνταν υπό την εποπτεία των διευθυντών της Σχολής, αρχικά από τον Θ. Ομόλ και ακολούθως από τον Μ. Ολεώ. και από μια σειρά άλλων αρχαιολόγων εταίρων της Σωολής. Το 1914 οι ανασκαφές διακόπηκαν λόγω του τότε μεγάλου πολέμου. Μετά τη λήξη του πολέμου και χωρίς πλέον τη χορηγία του δούκα του Λαμπάτ η Σχολή ενήργησε μικρές συμπληρωματικές ανασκαφές υπό τους νέους διευθυντές της, αρχικά από τον Κάρολο Πικάρ και τον μετέπειτα Πέτρο Ρουσέλ καθώς και με άλλους εταίρους και τον αρχιτέκτονα Ιωσήφ Ρεπλά. Έκτοτε οι έρευνες κι οι μελέτες που ακολούθησαν υπήρξαν ιδιαίτερα σπουδαίες. Παράλληλα με τις ανασκαφές και μελέτες επί των ευρημάτων της Δήλου, υπο της Γαλλικής Σχολής, επί των αρχαιοτήτων της νήσου εργάστηκαν και μελέτησαν πολλοί Έλληνες αρχαιολόγοι είτε ως επόπτες των ανασκαφών εκ μέρους του ελληνικού κράτους και έφοροι αρχαιοτήτων, είτε ως διευθυντές του πλούσιου σε εκθέματα αρχαιολογικού μουσείου της Δήλου. Μεταξύ αυτών υπήρξαν οι παλαιότεροι έφοροι όπως ο Π. Καββαδίας (1880 και 1882), ο Δ. Φίλιος (1881), ο Δ. Σταυρόπουλος (επί συνεχή 13 έτη, 1894-1907), ο Α. Κεραμόπουλος (1908) και ακολούθως ο Δ. Πίππας επί συνεχή εικοσαετία (1909 – 1929). Ειδικότερα ο τελευταίος εργάσθηκε επισταμένα σε ανασκαφές στη Ρήνεια και ειδικότερα στη Δήλο με αφορμή την ανάγκη που σημειώθηκε για την επίχωση κάποιων ελών της νήσου. Τούτους ακολούθησαν πολλοί άλλοι νεότεροι ερευνητές αρχαιολόγοι. Από τις παραπάνω μακροχρόνιες και πολυδάπανες ανασκαφές, έρευνες και μελέτες των Γάλλων αρχαιολόγων και των συντονισμένων παράλληλα προσπαθειών των Ελλήνων συναδέλφων τους υπήρξαν μεγάλες και σπουδαίες αρχαιολογικές δημοσιεύσεις με τις οποίες αναπλάστηκε επί το ακριβέστερο η αρχαία πολιτική και μνημειολογική ιστορία της Δήλου, καθώς και ευρύτερα των Κυκλάδων. Σήμερα η νήσος Δήλος υπάγεται διοικητικά στο Δήμο Μυκόνου. Ο πληθυσμός του, σύμφωνα με την απογραφή του 2011, είναι 24 κάτοικοι, οι οποίοι ανήκουν κατά κύριο λόγο στο προσωπικό του αρχαιολογικού χώρου και του αρχαιολογικού μουσείου της Δήλου (φύλακες και διοικητικοί).
Οι διάσημοι Λέοντες των Ναξίων.
Το Σάββατο 18 Μαΐου, επισκεφθήκαμε την Δήλο για τα επίσημα εγκαίνια της έκθεσης Sight με 29 γλυπτά του Antony Gormley – είναι από τις σπάνιες φορές που επιτρέπεται έκθεση στο νησί της Δήλου. Η έκθεση Sight που διοργανώνεται στο νησί από τον Πολιτιστικό Οργανισμό NEON σε συνεργασία με την Εφορεία Αρχαιοτήτων Κυκλάδων περιλαμβάνει 29 γλυπτά του διάσημου Βρετανού βραβευμένου με Turner εικαστικού, τα οποία είναι διασκορπισμένα στο νησί, εντός του αρχαιολογικού χώρου, αλλά και εκτός των καθιερωμένων διαδρομών που ακολουθούν οι επισκέπτες. Με τον χάρτη ανά χείρας, ο κάθενας που θα βρεθεί στο ιερό νησί και θα διανύσει μια διαδρομή με φίλους -ή ακόμη και με άγνωστους τουρίστες-συν-εξερευνητές του- και θα βγάλει τα δικά του συμπεράσματα, αν και όχι απαραίτητα τις απαντήσεις στα ερωτήματα που θέτει προς διερεύνηση ο ίδιος ο δημιουργός.
Αν και ζυγίζουν ακόμη και 2 τόνους, τα γλυπτά δεν επιβάλλονται στον χώρο, ακόμη και όταν φθάνουν τις μεγαλύτερες διαστάσεις τους.
Η βόλτα στην Δήλο προσφέρει μια ευκαιρία για εσωτερικό αναστοχασμό αναφορικά με την την μοναξιά της ύπαρξης, την θνησιμότητα του σώματος, την κοινή μοίρα του ανθρώπου μέσα στους αιώνες στον αέναο κύκλο από την δόξα στην παρακμή.
Διάλογος ανάμεσα στην αρχαία και την σύγχρονη τέχνη.
Είναι προσωπική επιλογή του επισκέπτη αν θα αναζητήσει τα γλυπτά σαν σε κυνήγι θησαυρού -με την βοήθεια του χάρτι που του παρέχεται- ή αν θα αφήσει την ευθύνη για την συνάντηση μαζί τους στην τυχαιότητα καθώς περιηγείται στο νησί.
Η σπηλιά του Ηρακλή.
Ο ναός της Ίσιδος.
Ένα τεράστιο ευχαριστώ στην Σούλα Λιάκου για την εμπεριστατωμένη ξενάγηση και την φιλόξενη διάθεσή της, γιατί χάρη σε εκείνη “πήραμε” από το Φως και την Ενέργεια της Δήλου.
